Mija niemal pół roku od wprowadzenia obowiązku wprowadzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) w największych przedsiębiorstwach. Co dziś o PPK wiedzą pracownicy firm, w których program został już wdrożony? Jakie są według nich największe korzyści tego rozwiązania? Jak pracodawcy wywiązują się z obowiązku informowania pracowników o funkcjonowaniu programu? Przedstawiamy wyniki badania społecznego dotyczącego świadomości programu, przeprowadzone przez agencję badawczą PBS dla PKO TFI.
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system długoterminowego gromadzenia kapitału emerytalnego, wspierany finansowo przez pracodawców i państwo, kierowany do pracowników firm. W praktyce zdecydowanie się na uczestnictwo w programie oznacza comiesięczne odprowadzanie z pensji 2% wynagrodzenie, do którego pracodawca dokłada kolejne 1,5% wynagrodzenia. Państwo z kolei na start dodaje powitalne 250 zł oraz zasila nasze konto co roku kwotą 240 zł. Gromadzone przez nas środki mają charakter prywatny – możemy je zatem w dowolnym momencie wypłacić na określonych zasadach. Nieoprocentowane jest wykorzystanie ich jako wkładu własnego lub podczas poważnej choroby swojej albo bliskich. PPK zostało uruchomione w największych firmach zatrudniających powyżej 250 pracowników 1 lipca. Przed nami kolejne etapy wdrażania Pracowniczych Planów Kapitałowych: od 1 stycznia obowiązek ich realizowania mają średnie przedsiębiorstwa (od 50 do 249 pracowników), od 1 lipca 2020 pracodawcy zatrudniający od 20-49 osób, z kolei 1 stycznia 2021 to realizacja PPK w najmniejszych firmach.
Po niemal pół roku od wprowadzenia programu PKO TFI podczas badania społecznego sprawdziło, ile o PPK wiedzą pracownicy największych firm oraz z jakich źródeł czerpią informacje o programie. Badanie zostało zrealizowane w listopadzie przez internetowy panel na próbie 502 osób zatrudnionych w największych przedsiębiorstwach oraz zamieszkałych zarówno w dużych i średnich miastach, jak i na obszarach wiejskich.
PPK - skąd czerpiemy informacje?
Pracodawcy mają obowiązek informowania swoich pracowników o możliwości przystąpienia do programu, jego korzyściach i sposobie działania. Skąd w rzeczywistości zatrudnieni czerpią swoją wiedzę? Według badania większość informacji o programie osoby zatrudnione wynoszą z telewizji (38% badanych wskazuje ją jako źródło wiedzy). Dopiero na drugim miejscu są pracodawcy (37%). Kolejne źródła to: koleżanki i koledzy z pracy (31%), znajomi i rodzina (29%), portale biznesowe (29%), media społecznościowe (25%). Tradycyjne media: prasa oraz radio znajdują się za połową stawki: (kolejno 18% i 14%). Mimo tego, że mija pół roku od wprowadzenia PPK do pierwszej grupy firm, tradycyjne media wciąż mają wiele do zrobienia w kwestii informowania o zasadach działania programu. Powstaje także pytanie: czy prasa i radio informują zbyt mało, czy po prostu nie są miejscami, gdzie odbiorcy szukają informacji o programie?
Co nam mówią pracodawcy?
To zastanawiające: niemal połowa badanych – aż 41% twierdzi, że pracodawca nie przedstawił im zasad funkcjonowania PPK. W jaki sposób o tej formie oszczędzania informowało pozostałe 59% zatrudniających? Zazwyczaj informowanie o możliwości przystąpienia do programu odbywa się za pomocą broszury informacyjnej (43% przypadków). Nieco rzadziej jest to rozmowa (40%), wiadomość email (28%), plakat (23%), wiadomość w intranecie (22%). Jedynie w 16% przypadków są to przeprowadzone dla pracowników warsztaty pozwalające dokładniej zrozumieć działanie programu. Jako najskuteczniejszy sposób przekazywania wiedzy dotyczącej PPK respondenci wskazali rozmowę (38% z nich twierdzi, że była całkowicie skuteczna). Na drugim miejscu znalazła się wiadomość w firmowym intranecie (skuteczna według 36%), następnie kolejno plasują się warsztaty (35%) oraz broszura informacyjna (31%). Co ciekawe – jedynie 2% z badanych twierdzi, że nie rozumie założeń programu, ponieważ jego zasady są zbyt skomplikowane. W przedsiębiorstwach wciąż za mało mówi się o PPK. Mimo to świadomość jego użytkowników dotycząca sposobu działania jest na wysokim poziomie - respondenci dobrze poradzili sobie z odpowiedziami na pytania dotyczące funkcjonowania programu.
„Wdrożenie Pracowniczych Planów Kapitałowych jest dużym wyzwaniem szczególnie w dużych organizacjach. Przekazanie każdemu pracownikowi dokładnej informacji o tym, jak funkcjonuje PPK tak, by mógł świadomie podjąć swoją decyzję dotyczącą oszczędzania w PPK może wymagać uruchomienia kilku różnych kanałów przekazywania treści. Ważne jest także reagowanie na pytania i wątpliwości pracowników dotyczące programu – szczególnie skuteczne pod tym kątem wydają się wszelkie interaktywne formy przekazywania wiedzy, np. warsztaty czy indywidualne spotkania z przedstawicielami instytucji finansowej. Wśród pytań najczęstsze są te dotyczące własności środków odkładanych w ramach PPK oraz te dotyczące możliwości dysponowania swoimi oszczędnościami .”– mówi Łukasz Kwiecień, Wiceprezes Zarządu PKO TFI
Dlaczego pracownicy decydują się na przystąpienie do programu?
Za największą zaletę PPK pracownicy uważają fakt, iż środki są ich własnością (wspomina o tym aż 45% badanych). Na drugim miejscu znajduje się możliwość rezygnacji z programu w dowolnej chwili (jest to największa korzyść aż dla 42% badanych). Dopiero na trzeciej pozycji plasują się dopłaty rządowe i dopłaty pracodawców (bardzo ważne dla 34% badanych). Kolejne miejsca w rankingu korzyści to: możliwość zainwestowania zgromadzonych środków lub użycie ich w ramach wkładu własnego (np. podczas starania się o przyznanie kredytu) – 21% czy administrowanie programu przez pracodawcę (20%), możliwość wycofania pieniędzy w dowolnej chwili (20%) czy inwestowanie pieniędzy zgromadzonych w PPK przez wyspecjalizowane instytucje finansowe (14%). Te dane zaskakują zważywszy na fakt, jak wielu pracowników nie otrzymało szczegółowej informacji dotyczącej działania PPK od swoich pracodawców. Wyniki wskazują też na wysoką świadomość korzyści płynących z korzystania z PPK. Ważne wydaje się też, że na pierwszym miejscu wśród korzyści znajduje się fakt, że gromadzone środki są własnością prywatną. To jedna z największych różnic pomiędzy PPK a OFE, która gwarantuje bezpieczeństwo odkładanych pieniędzy oraz buduje zaufanie użytkowników.
„Pracownicze Plany Kapitałowe są porównywane przez pracowników do OFE. Należy jednak pamiętać, że najważniejszą różnicą pomiędzy nimi jest jednak fakt, że środki gromadzone w ramach PPK są prywatną własnością konkretnego uczestnika programu. Można z nich korzystać w określony sposób, a nawet wypłacać bez ponoszenia dodatkowych kosztów – dzieje się tak np. w przypadku ciężkiego zachorowania czy wykorzystania ich jako wkładu własnego przy zakupie mieszkania bądź budowie domu. To właśnie dzięki temu PPK powoli buduje zaufanie wśród odbiorców”.– komentuje Piotr Żochowski, Prezes Zarządu PKO TFI
Czy wiemy wystarczająco dużo?
Badanie wskazuje, że wiemy wystarczająco dużo o zasadach działania PPK i korzyściach, jakie płyną z przystąpienia do programu, by świadomie zdecydować, czy bierzemy w nim udział czy nie. Zaskakujące, że niemal połowa respondentów nie otrzymała od pracodawców żadnych informacji mimo obowiązku, który spoczywa na właścicielkach firm. Swoją wiedzę pracownicy w większości czerpią zatem ze źródeł zewnętrznych: z programów telewizyjnych, internetu lub od swoich współpracowników. Osoby biorące udział w badaniu swoje zaufanie do PPK budują przede wszystkim na fakcie, że gromadzone środki są własnością prywatną – to zdecydowanie najważniejsza z korzyści i zarazem najbardziej przekonujący argument przemawiający za wzięciem udziału w Państwowych Planach Kapitałowych.